Odrestaurowana XVII-wieczna synagoga w Chęcinach została udostępniona do zwiedzania

Jak powiedział PAP burmistrz Chęcin Robert Jaworski, wnętrze synagogi zostało zaaranżowane i dostosowane do potrzeb kulturalno-edukacyjnych. W budynku powstało Centrum Pamięci Kultury Żydowskiej.

Ma to być miejsce uczące tolerancji i szacunku wobec innych religii i kultur. Będą się tam odbywać wydarzenia kulturalne, koncerty muzyki klezmerskiej, spotkania, konferencje i warsztaty. Przygotowana została multimedialna wystawa opowiadająca o historii miasta i jego mieszkańcach. W XIX w. ponad 70 proc. mieszkańców Chęcin stanowili Żydzi. Na wystawie znalazły się m.in. menory, świeczniki chanukowe i zwoje Tory, a także oryginalne ubrania chasydzkie, naczynia liturgiczne i przedmioty kultu związane z określonymi świętami obchodzonymi w judaizmie.

„Chcemy przypominać, że historia Chęcin jest nierozerwalnie związana z narodem żydowskim. Ma to być miejsce, które będzie łączyć i budować mosty pomiędzy różnymi środowiskami” – powiedział Jaworski.

Synagoga podzielona jest na dwie kondygnacje, obie udostępnione są dla zwiedzających. Na parterze znajduje się m.in. sala modlitw, w której zachował się ołtarz Aron ha-kodesz, wykonany z czarnego marmuru, z intarsjami z marmuru chęcińskiego. Natomiast na piętrze znajduje się sala edukacyjna. Chęcińska synagoga posiada także babiniec z oddzielnym wejściem. Znajduje się w nim ekspozycję przedstawiającą wizerunki Żydów pochodzących z Chęcin, a także dokumenty dotyczące mieszkańców żydowskiego pochodzenia.

W sobotę i niedzielę w Centrum zaplanowano dni otwarte, którym będą towarzyszyć wykłady naukowe dotyczące historii Żydów w Chęcinach. Zaplanowano także warsztaty dla dzieci i spektakl w wykonaniu Teatru Grodzkiego "Pod Basztami", a także koncerty muzyki klezmerskiej.

Chęcińską synagogę wybudowano po 1638 roku. Na budowę dwuizbowego domu modlitwy zezwolił Żydom król Władysław IV Waza, wydając przywilej. Przez blisko 400 lat synagoga była miejscem modlitwy.

W czasie okupacji hitlerowscy okupanci założyli w Chęcinach getto dla czterech tysięcy osób, a w 1942 roku Niemcy skupili Żydów wokół synagogi, skąd wywieźli ich do obozu zagłady w Treblince. W ten sposób zakończyła się historia obecności Żydów w Chęcinach.

Po wojnie budynek służył mieszkańcom między innymi jako kino miejskie, biblioteka, a w kolejnych latach był siedzibą Miejsko-Gminnego Ośrodka Kultury, w którym odbywały się różnego rodzaju wydarzenia. Potem budynek opustoszał.

Burmistrz zaznaczył, że starania o uregulowanie stanu prawnego synagogi trwały blisko dziesięć lat. Prowadzono m.in. rozmowy z Gminą Wyznaniową Żydowską w Katowicach. Sam remont rozpoczął się na początku 2023 roku. Dzięki realizacji prac konserwatorskich udało się ocalić zabytkowy budynek przed zniszczeniem, a synagoga może stać się kolejną atrakcją turystyczną miasta.

Koszt prac wyniósł 7,9 mln zł, z czego blisko 5,2 milionów złotych stanowiło unijne dofinansowanie pozyskane przez władze gminy. Synagoga zyskała nowy dach, elewację, schody i podłogi. Posadzki zostały przywrócone do oryginalnego poziomu. Wymienione wszystkie instalacje wewnętrzne i zewnętrzne.(PAP)

Autor: Wiktor Dziarmaga

wdz/ aszw/